Gan nhiễm mỡ không do rượu: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Gan nhiễm mỡ không do rượu là một trong những triệu chứng bệnh lý ở gan không còn mấy xa lạ trong đời sống hiện nay. Vậy, bệnh lý tại gan này có nguy hiểm không? Có thể gây ra những biến chứng trầm trọng nào? Cùng ICondom tìm hiểu ngay những thông tin cần biết về nguyên nhân, triệu chứng cũng như phương pháp điều trị hợp lý dành cho căn bệnh này.

Gan nhiễm mỡ không do rượu là tình trạng như thế nào? 

Thông thường, lượng mỡ trong gan mỗi người là vô cùng thấp, chỉ duy trì ở mức khoảng 2–4%. Bệnh lý gan nhiễm mỡ xuất hiện khi lượng mỡ trong gan vượt quá mức bình thường, thông thường là lớn hơn 5% và đi kèm một số triệu chứng khác. Gan nhiễm mỡ bao gồm hai loại khác nhau là gan nhiễm mỡ do rượu và gan nhiễm mỡ không do rượu (hay còn gọi là gan nhiễm mỡ do sinh hoạt). 

Từ đó, có thể thấy tình trạng gan nhiễm mỡ không do rượu (hay còn gọi là NASH) được nhận định là một bệnh lý, chỉ xuất hiện khi lượng mỡ trong gan tăng lên bất thường nhưng không có tiền sử uống rượu hay liên quan đến một số bệnh lý khác gây triệu chứng tương tự như viêm gan virus HCV, chứng loạn dưỡng mỡ, bệnh Wilson,…

Theo báo cáo thống kê từ Hội Gan mật Việt Nam, số người mắc NASH trong số các bệnh nhân bị gan nhiễm mỡ ở Châu Á rơi vào khoảng 10-20%. Dù tỷ lệ mắc bệnh không cao, gan nhiễm mỡ không do rượu vẫn là mối lo ngại của nhiều người do có khả năng gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng như xơ hóa gan và ung thư gan.

Tại sao lại mắc gan nhiễm mỡ không do rượu? 

Không giống như các bệnh lý khác, gan nhiễm mỡ không do rượu có thể bắt nguồn từ rất nhiều nguyên nhân khác nhau liên quan đến chế độ sinh hoạt, dinh dưỡng cũng như tình trạng sức khỏe của bệnh nhân như béo phì, bệnh Wilson, rối loạn dưỡng mỡ… tuy nhiên sẽ không có sự nhiễm khuẩn, nhiễm virus hay viêm gan do rượu. Tùy vào từng nguyên nhân gây bệnh và mức độ hồi phục của cơ thể mà bệnh lý này sẽ có những triệu chứng biểu hiện khác nhau

Các dấu hiệu nhận biết gan nhiễm mỡ không do rượu

Thông thường, các bệnh nhân NASH sẽ có diễn biến bệnh âm thầm và không biểu hiện triệu chứng. Tuy nhiên, ở một số đối tượng vẫn xuất hiện các triệu chứng đặc trưng và điều này thường phản ánh một mức độ bệnh nặng và trầm trọng hơn, khả năng cao dẫn đến xơ hóa gan, có thể kể đến một số dấu hiệu: 

• Bệnh nhân thường xuyên cảm thấy mệt mỏi, khó chịu, có thể xuất hiện những cơn đau tức ở vùng hạ sườn phải. 
• Tình trạng gan to thấy ở hầu hết bệnh nhân, tuy nhiên không biểu hiện thành các cơn đau hay triệu chứng rõ ràng.  
• Một số bệnh nhân sẽ có lách to hơn bình thường, đây chính là một trong những dấu hiệu của sự tiến triển xơ hóa gan và thường đi kèm với tăng áp lực tĩnh mạch cửa. 
• Do tính chất khởi phát và diễn tiến âm thầm, những bệnh nhân xơ gan tiến triển từ gan nhiễm mỡ không do rượu thường biểu hiện ít hoặc không đầy đủ các triệu chứng thường thấy của bệnh xơ gan mạn. Tuy nhiên, tính chất nguy hiểm của bệnh không thay đổi nên chúng ta vẫn cần phải cẩn trọng, thực hiện các xét nghiệm chẩn đoán để xác định rõ tình trạng của bản thân.

Gan nhiễm mỡ không do rượu có nguy hiểm hay không? 

Từ nguyên nhân và dấu hiệu nhận biết của bệnh, gan nhiễm mỡ không do rượu là một căn bệnh xuất phát từ những căn bệnh có sẵn trên cơ thể hoặc gây ra do chế độ sinh hoạt và dinh dưỡng không lành mạnh. Chính vì vậy, trong giai đoạn đầu của bệnh, NASH có thể dễ dàng điều trị khỏi bằng cách thay đổi giờ giấc sinh học của bản thân hoặc cải thiện các bệnh lý nền trên cơ thể như đái tháo đường hay béo phì. 

Tuy nhiên, điều này cũng không đồng nghĩa với việc căn bệnh này không nguy hiểm. Trái lại, chính vì diễn tiến âm thầm, không thể hiện nhiều triệu chứng nên người bệnh thường có tâm thái chủ quan từ đó không kịp phát hiện bệnh ở thời gian đầu. Khi NASH đã biểu hiện thành những triệu chứng rõ rệt thì đây chính là một dấu hiệu cảnh báo sự tiến triển các triệu chứng mạn tính nặng nề như xơ gan suy gan hay ung thư gan. 

Những đối tượng dễ mắc gan nhiễm mỡ không do rượu

Vì nguy cơ gây bệnh bị tác động rất nhiều bởi tình trạng cơ thể cũng như các bệnh nền của bệnh nhân nên sẽ có các nhóm đối tượng có nguy cơ mắc bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu cao hơn những người bình thường. Dưới đây, Medici sẽ cung cấp cho bạn một số thông tin về nhóm người có nguy cơ mắc bệnh cao hơn để bạn có thể tự phòng tránh cho bản thân và gia đình

Nhóm người béo phì, rối loạn cân nặng

Những người béo phì thường có lượng chất béo tích tụ trong cơ thể rất cao. Việc này sẽ khiến gan không chuyển hóa kịp các chất béo đặc biệt là triglycerid và LDL-cholesterol, từ đó mỡ thừa sẽ đọng lại ở gan tạo thành gan nhiễm mỡ. Nhóm bệnh nhân này thường có bệnh tiến triển nặng hơn và khó điều trị hơn do rất khó cải thiện được yếu tố cân nặng.

Nhóm người bị đái tháo đường thể béo (type 2) 

Tiểu đường type 2 được nhận định là một yếu tố nguy cơ gây ra gan nhiễm mỡ không do rượu, nguyên nhân là do sự rối loạn các quá trình chuyển hóa bên trong cơ thể. Để hạn chế sự xuất hiện cũng như giảm nhẹ mức độ nặng nề của gan nhiễm mỡ, bệnh nhân cần xét nghiệm máu và kiểm tra nồng độ men gan thường xuyên để đánh giá rõ ràng được tình trạng bệnh. 

Nhóm người bị rối loạn nội môi và giảm quá trình chuyển hóa mỡ

Rối loạn môi trường trong cơ thể cũng rất dễ ảnh hưởng đến quá trình chuyển hóa các chất tại gan, trong đó có phân hủy mỡ. Chính vì vậy, những người này cũng cần đi khám và sàng lọc bệnh thường xuyên định kỳ để ngăn ngừa khả năng xuất hiện của bệnh. 

Nhóm người có men gan cao

Men gan cao là một trong những dấu hiệu cảnh báo chức năng của gan giảm. Vì thế, những người có men gan cao thường xuyên cần phải được thực hiện các xét nghiệm chẩn đoán và sàng lọc để giảm khả năng mắc các bệnh lý liên quan đến gan, trong đó có gan nhiễm mỡ không do rượu.

Chẩn đoán gan nhiễm mỡ không do rượu (NASH) như thế nào?

Để xác định được diễn tiến và mức độ của gan nhiễm mỡ không do rượu, bệnh nhân cần phải tiến hành các phương pháp chẩn đoán và sàng lọc sau đây

Xác định gan nhiễm mỡ

Để chẩn đoán gan nhiễm mỡ ở người bệnh, các bác sĩ chuyên khoa sẽ thường sử dụng 2 loại phương pháp dưới đây: 

• Phương pháp siêu âm: Siêu âm bụng sẽ cung cấp những thông tin tổng quát nhất về tình trạng gan nhiễm mỡ cũng như đánh giá chất lượng của gan về mặt đại thể. Vì vậy, đây sẽ là xét nghiệm đầu tiên mà người bệnh phải làm để chẩn đoán gan nhiễm mỡ. 
• Phương pháp sử dụng kỹ thuật hình ảnh: Muốn chẩn đoán sâu hơn về các tình trạng của gan cũng như xác định chắc chắn bệnh lý gan nhiễm mỡ, một số kỹ thuật hình ảnh như chụp CT, MRI, đo Fibroscan sẽ được sử dụng. Bên cạnh đó, bác sĩ cũng có thể chỉ định một số xét nghiệm cận lâm sàng liên quan đến các chỉ số ở gan như kiểm tra Steato, FLI, NAFLD…

Xác định và sàng lọc gan nhiễm mỡ không do rượu

Để phân biệt được 2 bệnh lý gan nhiễm mỡ do rượu và gan nhiễm mỡ không do rượu, biện pháp tối ưu nhất có thể thực hiện là sinh thiết mô gan, sau đó kết hợp với các xét nghiệm cận lâm sàng khác để kiểm tra tình trạng của gan để có các biện pháp điều trị và cải thiện phù hợp.

Xác định xơ gan từ gan nhiễm mỡ

Vì gan nhiễm mỡ không do rượu rất dễ tiến triển thành xơ gan nên cần có các biện pháp chẩn đoán để phát hiện bệnh kịp thời. Hiện nay, các kiểm tra thường được sử dụng là NFS, ELF, Fibrotest và FIB-4. Trong đó, NFS là chỉ số vô cùng quan trọng để xác định tình trạng xơ hóa gan nặng hay không. 

Ngoài ra, kiểm tra độ đàn hồi của gan cũng là một phương pháp hay được sử dụng. Gan bị xơ hóa sẽ có chất lượng đàn hồi kém hơn gan bình thường. Bên cạnh đó, các bác sĩ cũng có thể kết hợp các phương pháp dấu ấn sinh học hoặc đánh giá chỉ số gan để xác định. 

Điều trị gan nhiễm mỡ không do rượu bằng cách gì cho hợp lý?

Là một bệnh lý liên quan đến các chức năng sinh lý của cơ thể, bạn cần thực hiện những điều sau đây để cải thiện các triệu chứng và phục hồi chức năng gan:

• Nếu mắc các bệnh như tiểu đường, béo phì, rối loạn chuyển hóa… thì hãy cố gắng điều trị các căn bệnh này vì đây chính là nguyên nhân gây ra gan nhiễm mỡ không do rượu. 

• Tránh các loại thực phẩm khiến bệnh trở nên nặng nề hơn như đồ ăn nhanh, đồ ăn chứa nhiều dầu mỡ, nhiều đường đặc biệt là đường fructose.
• Ăn nhiều rau xanh, thay thế mỡ động vật bằng dầu thực vật (tuy nhiên nên tránh dầu dừa).
• Tập luyện thể dục thể thao thường xuyên và có chế độ sinh hoạt, dinh dưỡng lành mạnh. 
• Các bệnh nhân biểu hiện triệu chứng hoặc đang tiến triển xơ gan thì cần điều trị bằng thuốc kháng sinh. Lưu ý dùng thuốc đúng liều lượng, thời gian và tuân thủ theo chỉ định của bác sĩ. Tránh tự ý dùng thuốc hoặc kết hợp thuốc lung tung.
• Thăm khám định kỳ và thực hiện các xét nghiệm chẩn đoán sàng lọc bệnh thường xuyên để tránh nguy cơ mắc và tiến triển bệnh. 

Trên đây là một số thông tin về nguyên nhân, triệu chứng, dấu hiệu nhận biết cũng như cách điều trị của căn bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu. Hy vọng sau bài viết này, bạn sẽ có thêm kiến thức cho bản thân trong việc phòng ngừa và hạn chế gan nhiễm mỡ.

Xem thêm