Tán sỏi ngoài cơ thể

Sỏi thận là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến bệnh suy thận nếu không được phát hiện sớm, điều trị đúng cách. Hiện nay, rất nhiều bệnh viện đã điều trị căn bệnh này bằng phương pháp tán sỏi ngoài cơ thể.

Sỏi tiết niệu là bệnh đường tiết niệu phổ biến ở nước ta, bệnh dễ tái phát. Theo thống kê từ Hội tiết niệu – Thận học Việt Nam cho biết tỷ lệ bệnh nhân bị sỏi tiết niệu chiếm 30 -40% trong các bệnh lý về đường tiết niệu ở nước ta. Độ tuổi dễ mắc nhất là từ 30 – 60 tuổi. 

Y học hiện đại có nhiều phương pháp điều trị sỏi tiết niệu trong đó tán sỏi ngoài cơ thể được nhắc đến nhiều  nhất trong thời gian gần đây.

Tán sỏi ngoài cơ thể là gì?

Tán sỏi ngoài cơ thể là phương pháp điều trị sỏi thận ngoại khoa ít gây sang chấn nhất, không xâm phạm hệ tiết niệu, không phẫu thuật, không thấy vết mổ được áp dụng tại các bệnh viện lớn.

Để tán sỏi ngoài cơ thể các bác sĩ chuyên khoa sẽ dùng sóng chấn động từ ngoài cơ thể tập trung vào viên sỏi với áp lực lớn, khiến cho viên sỏi vỡ, vụn và bài tiết ra ngoài theo đường tự nhiên. Khả năng hết sỏi có thể lên đến 85%.

Vì sao phương pháp tán sỏi ngoài cơ thể được áp dụng nhiều nhất?

Vì đây là phương pháp điều trị sỏi thận tiên tiến nhất nên được rất nhiều bệnh viện áp dụng. Tán sỏi ngoài cơ thể chỉ có hiệu quả trong điều trị sỏi thận khi chức năng thận tốt, sỏi có kích thước nhỏ dưới 15mm, sỏi chưa làm ảnh hưởng xấu đến chức năng bài tiết của thận, đường tiết niệu chưa bị hẹp, đường ra của sỏi đảm bảo thông suốt.

Đât là phương pháp không xâm lấn, không đau, giúp giảm thời gian nằm lại viện, bệnh nhân chỉ nằm viện ½ ngày, chi phí điều trị cũng thấp hơn.

Chỉ áp dụng khi bệnh nhân không mắc chứng bệnh về rối loạn đông máu hay tim mạch.

Quy trình tán sỏi ngoài cơ thể

Tán sỏi ngoài cơ thể phải được thực hiện ở những địa chỉ uy tín, bác sĩ có nhiều năm kinh nghiệm. Một quy trình tán sỏi ngoài cơ thể được thực hiện như sau:

• Bác sĩ gây mê toàn thân hoặc tiền mê giảm đau. Sau đó bệnh nhân nằm trên máy tán sỏi. Phần lưng vị trí của sỏi sẽ tiếp xúc trực tiếp với nguồn sóng xung kích.
• Bác sĩ sẽ dựa vào định vị của Xquang, từ từ điều khiển sóng xung kích, sóng này sẽ phát xung tán sỏi hiệu quả nhất.

Mỗi liệu trình điều trị thường sử dụng không quá 3.000 nhịp sóng xung kích, đảm bảo an toàn cho nhu mô thận mà vẫn tán vỡ được viên sỏi. Bệnh nhân cần phải hiểu rằng, khi thực hiện tán sỏi, sỏi di động theo nhịp thở. Nếu không giữ nhịp thở sâu, đều thì số lần sóng xung kích không trúng sỏi gia tăng, hiệu quả tán sỏi giảm đi.

• Hiệu quả của phương pháp tán sỏi ngoài cơ thể sẽ phụ thuộc vào công suất máy và độ cứng của viên sỏi. Tùy vào mức độ cứng của viên sỏi bác sĩ sẽ sử dụng công suất tán sỏi cao hay thấp.
• Một yếu tố nữa quyết định hiệu quả tán sỏi là vị trí nằm của sỏi. Chẳng hạn sỏi đài thận, bể thận dễ tán vỡ hơn so với sỏi niệu quản.
• Thể trạng của bệnh nhân béo hay gầy cũng ảnh hưởng đến hiệu quả vỡ sỏi. Khi sỏi bị tán vỡ, mảnh sỏi sẽ tự đào thải ra bên ngoài theo đường nước tiểu, vì thế sự thông suốt của đường tiết niệu rất quan trọng. Kích thước sỏi đã được tán vỡ phải lọt qua được lòng niệu quản, thận phải còn khả năng tiết nước tiểu.

Một số trường hợp sỏi ở dưới dài thận được tán vỡ nhưng vẫn bị đọng lại, không thể đào thải được ra ngoài do đường tiết niệu chưa thông suốt. Vì thế trước khi đưa ra phương pháp chỉ định tán sỏi thì bác sĩ phải đánh giá toàn bộ đường tiết niệu của bệnh nhân.

Trước khi quyết định tán sỏi ngoài cơ thể các bác sĩ sẽ đánh giá tình trạng bệnh nhân, thông qua xét nghiệm, chẩn đoán kích thước, độ rắn, vị trí viên sỏi, mức độ thông suốt của đường tiết niệu, chỉ số cơ thể body mass index; chức năng thận tốt hay không, bệnh nhân có mắc bệnh viêm hay nhiễm trùng đường tiết niệu không.

Lưu ý sau khi tán sỏi ngoài cơ thể

Sau khi tán sỏi ngoài cơ thể bệnh nhân không nên chủ quan. Tốt nhất phải thăm khám theo sự chỉ định của bác sĩ. Bởi sau tán sỏi ngoài cơ thể có thể gặp phải một số biến chứng tắc niệu quản, đau quặn thận, sỏi không vỡ hoặc đã vỡ nhưng bị đọng lại. Lúc này các bác sĩ sẽ nội soi niệu quản, nội soi thận qua da tối thiểu hoặc đặt sonde JJ để khắc phục tình trạng trên hiệu quả.

Sau khi thực hiện tán sỏi ngoài cơ thể bệnh nhân dễ bị đau nhẹ vùng lưng, hoặc tiểu ra máu chút ít nhưng không cần dùng thuốc.

Bệnh nhân phải uống 2- 3 lít nước mỗi ngày. Vì mảnh sỏi bị tán sẽ được đào thải qua nước tiểu. 

Sau 1 tháng tán sỏi ngoài cơ thể, bệnh nhân cần đến bác sĩ chụp kiểm tra để đánh giá hiệu quả tán sỏi rõ ràng. Nếu phát hiện tình trạng sốt, đau quặn thận hoặc các triệu chứng bất thường khác cần khám chuyên khoa tiết niệu ngay lập tức.