Rate this post

Gan (hepar) là tạng to nhất của cơ thể và là cơ quan lớn thứ hai sau da. Bên cạnh đó, gan cũng là cơ quan duy nhất trong cơ thể cùng lúc tiếp nhận máu từ hai nguồn khác nhau: 30% từ tim và 70% từ tĩnh mạch cửa. Vậy vai trò của gan là gì? 

Vai trò chuyển hóa nguyên liệu

Gan cung cấp nguồn năng lượng liên tục cho cơ thể. Thực phẩm hấp thụ từ hệ thống ống tiêu hóa sẽ được gan chế biến và chuyển hóa thành nhiều loại và dự trữ dưới nhiều dạng khác nhau, cung cấp cho cơ thể khi cần.

Sự chuyển hóa các chất cơ bản (glucid, lipid, proid) diễn ra ở nhiều cơ quan, tổ chức khác nhau trong cơ thể, nhưng ở gan quá trình chuyển hóa này diễn ra rất mạnh mẽ.

Chuyển hóa glucid ở gan

Glucid cung cấp năng lượng sống cho cơ thể (nó đảm bảo 2/3 toàn bộ năng lượng sống trong cơ thể). Vai trò của gan bao gồm chuyển hóa glucid tại gan thông qua quá trình tổng hợp glycogen dự trữ cho cơ thể và tăng phân giải glycogen cung cấp năng lượng cho cơ thể.

Chuyển hóa lipid ở gan

Chuyển hóa lipid chủ yếu xảy ra ở gan (ở những người bị rối loạn chuyển hóa lipid ở gan sẽ gây ra gan nhiễm mỡ). Các acid béo đến gan phần lớn tổng thợp thành triglyceride, phospholipid, cholesterol ester. Từ các chất này gan tổng hợp tạo lipoprotein và đưa vào máu để vận chuyển đến các tổ chức, tế bào khắp cơ thể.

Chuyển hóa protid

Vai trò của gan trong tiêu hóa là một trung tâm chuyển hóa quan trọng, đồng thời cũng là một kho dự trữ quan trọng nhất của cơ thể. Protein được dự trữ ở gan dưới dạng nhiều protein enzyme và một số protein chức năng. Các protein này khi phân giải sẽ tạo thành các acid amin đưa vào máu cung cấp cho các tế bào khác trong cơ thể. 

Chức năng chống độc của gan

Gan và thận là hai cơ quan chính trong cơ thể có khả năng loại bỏ các độc tố. Những độc tố dễ-tan-trong-nước (water-soluble) sẽ được loại qua thận. Bởi vậy vai trò của gan và thận vô cùng quan trọng và có mối liên kết với nhau. Những độc tố tan-trong-mỡ (lipid-soluble) sẽ được chuyển hóa bởi những tế bào gan thành những chất kém nguy hiểm hơn, hoặc dễ hòa tan trong nước hơn. Khi gan bị chai/xơ, những độc tố sẽ ứ đọng lại trong cơ thể,gây ra các bệnh như viêm gan, xơ gan,….

Gan thực hiện chức năng chống độc bằng 2 cách như sau:

  • Bằng các phản ứng hóa học: đây là cơ chế chủ yếu để biến các chất độc hại thành các chất không độc hoặc ít độc hơn rồi đào thải qua đường thận. Các phản ứng hóa học bao gồm: phản ứng tạo ure, phản ứng liên hợp và phản ứng oxy hóa khử.
  • Bằng cách cố định và thải trừ một số kim loại nặng, các chất màu đến gan sẽ bị giữ lại không biến đổi gì và đào thải ra ngoài qua đường mật.

Chức năng tạo mật của gan

Chất mật (bile) sau khi được chế tạo trong tế bào gan, sẽ được cô đọng và dự trữ trong túi mật. Sau mỗi bữa cơm, chất mật sẽ theo ống dẫn mật đi xuống tá tràng, trà trộn với thức ăn và giúp cơ thể nhũ hóa các chất béo. Khả năng sản xuất chất mật của người bị chai gan sẽ từ từ giảm dần gây ra trở ngại trong vấn đề hấp thụ chất mỡ và chất béo. Vì thế, họ sẽ dần dần mất ký rồi trở nên thiếu dinh dưỡng cũng như thiếu những vitamin tan-trong-mỡ như vitamin A, D, E, K. Khi thiếu vitamin K, họ sẽ dễ bị chảy máu hơn.

Chức năng dự trữ của gan

Gan vừa có tác dụng làm tăng hấp thu các vitamin tan trong dầu nhờ chức năng bài tiết mật, vừa là nơi dự trữ các vitamin ấy. Một số vitamin tan trong dầu được dự trữ tại gan như : vitamin A, vitamin D, vitamin E ..

Ngoài ra gan còn có vai trò dự trữ Vitamin B12, sắt và máu…

Các bệnh thường gặp ở gan

Gan cũng như các cơ quan khác có thể bị tàn phá bởi virus, vi khuẩn, các loại bệnh tật, làm ảnh hưởng đến sức khỏe, chất lượng cuộc sống và sinh hoạt của người mắc bệnh. Các bệnh thường gặp ở gan bao gồm:

Bệnh nóng gan

  • Triệu chứng thường gặp: Nổi mẩn ngứa, táo bón, ợ nóng, khó chịu, mất ngủ.
  • Nguyên nhân chính: là do uống nhiều rượu bia, ăn nhiều đồ cay nóng, căng thẳng trong công việc, sinh hoạt, ăn uống không điều độ… gây rối loạn chức năng gan cho quá trình sinh nhiệt trong gan quá cao.

Gan nhiễm mỡ

  • Triệu chứng thường gặp: nhức đầu thường xuyên, đau nửa đầu, đau ở vùng bụng, dễ chóng mặt, thiếu năng lượng, mất ngủ, trầm cảm, căng thẳng, dễ khó chịu, đau bụng hành kinh, các vấn đề về tuyến giáp.
  • Nguyên nhân: Gan nhiễm mỡ thường gặp nhất ở những người có lối sống thiếu khoa học, ít vận động, ăn uống bất hợp lý khiến vai trò của gan trong cơ thể suy giảm.

Bệnh xơ gan

  • Triệu chứng thông thường của bệnh xơ gan bao gồm hội chứng tăng áp lực tĩnh mạch cửa, người mắc bệnh thường xuyên mệt mỏi, kém ăn, vàng da, da sạm, chảy máu chân răng, phù, cổ trướng… 
  • Nguyên nhân chính bắt nguồn từ việc sử dụng các chất kích thích, đặc biệt là rượu bia, do gan nhiễm mỡ và do virus viêm gan gây ra. 
  • Các phương pháp điều trị tổn thương do xơ gan chưa có biện pháp điều trị triệt để, nhưng có thể ngăn cản và làm chậm quá trình phát triển của bệnh nếu được điều trị một cách thích hợp.

Bài viết chia sẻ về vai trò của gan trong cơ thể hi vọng sẽ giúp mọi người hiểu thêm về tầm quan trọng về vai trò của gan trong cơ thể mỗi người. Hãy thường xuyên quan tâm đến việc bảo vệ gan để có một sức khỏe hoàn khỏe mạnh, phòng tránh các bệnh nguy hiểm xảy ra.